Teelt info

Hoe zit een fruitboom in elkaar ?

Dit dossier handelt over de teelt van grootfruit, nl. appel, peer, pruim, kers (zoet) en kriek (zuur), perzik, abrikoos, walnoot, kweepeer, mispel.
Grootfruit groeit aan bomen, dat zijn planten met een stam. Daartegenover staat kleinfruit, dat aan struiken of klimplanten groeit (trosbes, stekelbes, framboos, braambes, druif, kiwi, hazelaar, veenbes).

De stam van fruitbomen kan verschillen van lengte: we onderscheiden laagstam (50 cm), halfstam (130 cm) en hoogstam (200 cm).
Leibomen zijn laagstammen die in een bepaalde vorm gekweekt worden, waarbij alle takken in 1 vlak geleid zijn, zodat deze bomen niet veel plaats vragen en bijv. tegen een muur kunnen geplant worden.

De eenvoudigste manier om bomen te kweken is een zaadje in de grond stoppen en het kiemplantje laten opgroeien tot volwaardige boom.
Die manier van kweken noemen we de geslachtelijke of generatieve vermenigvuldiging, en de planten die eruit voortkomen zijn zaailingen. Als je dat bijv. doet met de pitten (=zaden) van een Cox’s appel, dan krijg je wel een appelboom, maar die zal vruchten geven die niet zo mooi en lekker zijn als de oorspronkelijke Cox’s appel waarvan je de pitten genomen hebt.
Om planten met precies dezelfde eigenschappen te kweken, moet je ongeslachtelijke of vegetatieve vermenigvuldiging toepassen.
Dat kan op 4 manieren:

Stekken: Een plantendeel (meestal een scheut of twijg, soms een wortel) wordt van de moederplant afgesneden, in de grond gestopt en de ontbrekende plantendelen groeien weer aan. Dat kan bijv. bij wilg, populier, maar ook bij trosbes, druif.
Afleggen of markotteren: Een twijg of tak wordt, terwijl ze nog vastzit aan de moederplant, naar de grond geleid en bedekt met aarde. Zo vormt die twijg wortels en daarna wordt ze afgesneden en heb je een nieuwe plant. Dat is de meest gebruikte vermeerderingsmethode van stekelbes en hazelaar, maar ook van sommige fruitboomonderstammen.
Enten of oculeren: We nemen van de moederplant een stuk twijg (bij enten) of één enkele knop (bij oculeren) en planten die met een speciale techniek over op een andere plant die we onderstam noemen. Op die manier worden bijna alle fruitbomen vermeerderd. Tussen ent en onderstam moet een zekere verwantschap bestaan, anders lukt de enting niet. Zo kan je geen appels op notelaars enten.
In-vitro cultuur: Dit is de nieuwste methode. In laboratoria worden planten gekweekt in proefbuizen. Men neemt enkele cellen van een moederplant en brengt die op een kunstmatige voedingsbodem. Door toevoeging van voedingsstoffen en groeihormonen bekomt men uit die enkele cellen een volledig nieuwe plant.